امام مهدی علیه السلام در روایات (قسمت دوّم)

در ادامه بررسی روایات مرتبط با امام زمان علیه السلام، می توانید به روایات ذیل از کتب اهل سنت مراجعه کنید:
- صحیح مسلم در باب 71 کتاب الفتن و اشراط الساعة احادیث 2882 و 2883 و 2884
- سنن ابن ماجه بابی به نام «خروج المهدی» دارد و همچنین در کتاب المهدی ترمذی و ابوداوود هم همینطور.
- سنن ابوداود جلد 2 کتاب 29ـ أول کتاب الفتن والملاحم روایت 4240 تا 4278 و کتاب 30 کتاب المهدی روایت 4279 تا 4290
- صحیح مسلم جلد 2 باب 9 فی فتح قسطنطینیة، وخروج الدجال، ونزول عیسى ابن مریم (منظور از قسطنطینیه ترکیه فعلی است)

برای نمونه به این دو حدیث توجه فرمایید. صحیح مسلم ج1 باب 71 روایت243 تا 246 از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده اند:
کیف انتم اذا نزل ابن مریم فیکم و امامکم منکم
حال و روز شما چگونه است هنگامی که فرزند مریم ظاهر می شود و او امام شما از شماست؟
اینجا تصریح بر این موضوع است که حضرت عیسی امام شما نیست.
صحیح بخاری جلد 1 باب 50 روایت 3265:
حدثنا ابن بُکیر: حدثنا اللیث، عن یونس، عن ابن شهاب، عن نافع مولى أبی قتادة الأنصاری: أن أبا هریرة قال: قال رسول الله صلى الله علیه وسلم: (کیف أنتم إذا نزل ابن مریم فیکم، وإمامکم منکم).
می بینیم که بخاری هم همین روایت را مطرح نموده است.

پس در همه کتب اهل سنت این دست احادیث آمده بجز سنن نسائی. آن هم به این دلیل که سنن نسائی یک کتاب فقهی است و احادیث غیر فقهی ندارد. او یک کتاب دارد بنام «الخصائص» و روایاتی در این کتاب دارد. او درواقع به خاطر نوشتن همین کتاب کشته شد، زیرا در این کتاب در باب خصائص حضرت علی علیه السلام نوشته و در رابطه با سایر خلفا چیزی ننوشته است. همچنین در زمان معاویه وی را مورد لعن قرار دادند که چرا درباره او چیزی نمی نویسی و گفت من در رابطه ی معاویه هم روایت دارم. روزی پیامبر معاویه را صدا زدند و او جواب نداد، بعداً به پیامبر گفت وقتی مرا صدا زدید، مشغول غذا خوردن بودم. پیامبر فرمودند: خداوند هیچگاه شکمت را سیر نکند و او تا آخر عمر غذا می خورد اما سیر نمی شد.

از دانشمندان اهل سنت حدوداً 160 کتاب مستقلاً در رابطه با امام زمان نوشته شده است.از جمله:
- عبد الرحمن سیوطی متوفی قرن 9 هجری قمری کتاب العِرفُ الوَردی فی اَخبار المَهدی (یعنی: بوی گل سرخ در اخبار مهدی) در این کتاب آمده:
من کذّب بالمهدی فقد کفر
هرکس مهدی را دروغ بشمارد، کافر است.
-گنجی شافعی در کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان ص 103 باب 25 ح 69 این روایت را آورده است:
فقد قال سعید بن جبیر فی تفسیر قوله عزوجل «لیظهره على الدین کله ولو کره المشرکون - توبه 33» قال : هو المهدی من عترة فاطمة . وأما من قال أنه عیسى علیه السلام فلا یتنافى بین القولین, إذ هو مساعد للإمام على ما تقدم
در ذیل آیه 33 سوره توبه آورده این فرد مهدی از آل فاطمه است و برخی می گویند این فرد عیسی است و منافاتی بین این دو قول نیست، چرا که عیسی یار مهدی علیه السلام خواهد بود و از لشگریان او.
در همان کتاب حدیث70 اینگونه است:
وقد قال مقاتل بن سلیمان ومن شایعه من المفسرین فی تفسیر قوله عزوجل «وإنه لعلم للساعة - زخرف 61» قال: «هو المهدی یکون فی آخر الزمان» , وبعد خروجه یکون قیام الساعة وأمارتها (صواعق المحرقة 162 و نور الابصار 186 و اسعاف الراغبین 153)
این آیه در خصوص امام مهدی است و بعد از خروج، ایشان قیام می کنند و امیر مردم می شوند.
سوال: در مورد علائم ظهور حضرت و رجعت و قیامت که سه واقعه جداگانه هستند، روایات آنها با هم مخلوط شده اند و مشخص نیست که کدام علامت مربوط به کدام است. چه باید کرد؟
جواب: مساله قیامت و امام زمان از یک جنبه با هم شباهت دارند. و آن اینکه هیچ کدام تقدیر و تعیین نشده اند! فقط خدا می داند که کی اتفاق می افتند. پس ایرادی ندارد اگر این علائم به هم شبیه باشند. ما در مورد مفاهیم اعتقادی نباید به دنبال تفسیر از اهل سنت باشیم. بلکه بعنوان شاهد مثال از آنها استفاده می کنیم. در روایات اهل سنت مساله قیامت و امام مهدی هم زمان در روایات آمده و برای خود آنها قابل تشخیص نیست که کدام برای کدام آمده است. اما یکی از اعتقادات اساسی ما شیعیان این است که قرآن و احادیث خودآموز نیست. ما برای تفسیر آنها باید به سراغ خود معصومین علیهم السلام برویم و با کمک از سخنان آنها بفهمیم که کدام روایت راجع به خود امام زمان است و کدام راجع به قیامت خاص؟بنابرین ما در تشخیص این موضوع باید سراغ روایات محکم برویم چون در این خصوص روایت زیاد است ولی دلیلی ندارد که سراغ روایات مشتبه از اهل سنت برویم. برای کمک به ما کتاب «منتخب الاثر» کتاب بسیار خوبی در این زمینه است. همچنین است کتاب «یوم الخلاص» (روزگار رهایی) نوشته کامل سلیمان، ترجمه علی اکبر مهدی پور.
اما نکته مهم آن است که هیچ کدام از این نشانه ها، پیش شرط ظهور نیستند. یعنی می شود همین امروز امام زمان علیه السلام ظهور کنند، درحالی که هیچیک از این اتفاقات رخ نداده باشد. (بدون اینکه خورشیدی از مغرب ظهور کند، یا دجالی بیاید و یا سفیانی قیام کند وبدون اینکه رعد برق شود یا زلزله ای صورت بگیرد بدون هیچیک از اینها می شود که یصلحه الله فی لیله در یک شب خدا امر را اصلاح بکند) همه این نشانه هابداعی و قابل تغییر هستند و هیچ کدام قطعی نیستند.

امام مهدی علیه السلام در روایات (قسمت اوّل)

بطور کلی روایات در رابطه با حضرت را در دو دسته بررسی می کنیم: آثاری که قبل از تولد حضرت در سال 255 آمده و روایاتی که بعد از آن آمده است.

مساله امام مهدی در کتب اهل سنت نیامده اما اگر در ذیل کلمات «الملاحم و الفتن، سفياني، رجعت، دجال، مسيح، رب الارض، دابة الارض و طلوع خورشید از مغرب» جستجو کنید، روایات مرتبط با دوران آخر الزمان و امام زمان و مهدویت را می یابید.
برای نمونه، کتاب المصنف از ابن ابی شیبه صنعانی -متوفی 211 که تقریباً معاصر امام رضا علیه السلام بوده- روایات را در رابطه با امام زمان مطرح کرده است. مهم این است که این کتاب در زمانی که 44 سال تا تولد امام زمان مانده بوده نوشته شده است. و یا بعنوان نمونه ای دیگر، کتاب المسند نوشته احمد حنبل -که خود 14 سال قبل از تولد امام زمان فوت کرده است- و اگر در ذیل «عبدالله بن عباس» جستجو کنیم روایات زیادی در رابطه با امام زمان می آید. بعنوان نمونه:
المهدي منا أهل البيت يصلحه الله في ليلة
مهدی از ما اهل بیت است و امر او را خداوند در یک شب اصلاح خواهد کرد.
اگر ذيل دجال جستجو کنیم این روایت را می یابیم. در این روایت عبدالله بن عمر حدیث امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را آورده و با اشتباه کردن کلماتی بیان کرده:
قال عبد الله بن عمرو قال رسول الله صلى الله عليه وسلم -يخرج الدجال في أمتي فيلبث فيهم أربعين لا أدري أربعين يوما أو أربعين سنة أو أربعين ليلة أو أربعين شهرا فيبعث الله عز وجل عيسى بن مريم صلى الله عليه وسلم كأنه عروة بن مسعود الثقفي فيظهر فيهلكه ثم يلبث الناس بعده سنين سبعا ليس بين اثنين عداوة.
پیامبر فرمودند: یک دجال نامی در امت من خروج می کند و یا 40 روز 40 شب یا 40 سال (که این شک و تردید از عبدلله بن عمر است) در بین مردم من مکث می کند ودر روایت شیعی آمده که خداوند امام مهدی را به ظهور می رساند و بعد از آن هفت (اصل هفتاد) سال مردم را اداره می کند که بین هیچ دو نفری اختلاف نخواهد بود. ما این حدیث را بطور صحیح در کتب شیعی داریم.
اگر در ذیل طلوع شمس من المغرب در جلد دوم مسند جستجو کنیم این روایت را می یابیم:
من رسول الله صلى الله عليه وسلم في مثل ذلك حديثا لم أنسه بعد سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول إن أول الآيات خروجا طلوع الشمس من مغربها وخروج الدابة ضحى فأيتهما ما كانت قبل صاحبتها فالأخرى على أثرها.
رسول خدا فرمودند که اولین آیتی که در آخر الزمان افاق خواهد افتاد، طلوع خورشید از مغرب زمین است و خروج دابه الارض است که یا در روز اتفاق می افتد و یا بلافاصله بعد از هم اتفاق می افتاد.
بعنوان مثالی دیگر در این زمینه، در کتاب الفتن نوشته نعیم بن حماد المروزی متوفی 236 -19 سال قبل از به دنیا آمدن امام زمان- حدود 50 صفحه در خصوص مهدویت و آخر الزمان مطرح شده است.